Lenfödem, lenfatik sistemdeki bozukluktan dolayı hücreler arası sıvıda meydana gelen artış olarak tanımlanır. Hangi nedenle olursa olsun lenfatik sistem düzgün bir şekilde çalışmıyorsa veya damarlar uygun bir şekilde sıvıyı drene edemiyorsa, dokular içinde sıvı birikebiliyor. Biriken sıvı miktarı lenfatik sistemin taşıma kapasitesinden büyükse lenfödem oluşuyor. Doğuştan olan lenfödem yaşamın herhangi bir döneminde de oluşabilir. Cerrahi sonrası olanlar ameliyattan hemen sonra ya da daha çok 1-2 yıl sonra yavaş yavaş gelişir.
Yüz, boyun, kollar, bacaklar, karın ve akciğerlerde meydana gelebilen lenfödemin belirtileri şunlardır;
- Kol altı, kasık bölgelerinde ve sert olan yerlerde ağrı
- Ciltte gerginlik hissi ve sertlik
- Ağırlık hissi
- Görsel bakımından deformasyon
- Rahatsızlık hissi
- Tekrarlayan ataklarla enfeksiyonlar
- Lenfödem, ilerlemiş ve tedavi edilmemiş durumlarda ciltte kalınlaşma, kol ya da bacakta sertleşme ileri derecede ve şişmeye (elefantiyazis) neden olabilir.
- Belli bölgelerde şişkinlik
- Şişkinliğin olduğu bölgelerdeki eklemlerde hareket kısıtlılığı
Primer (doğuştan gelen) lenfödem;Bebek anne karnındayken, lenf damarlarının yeteri kadar gelişmemesi nedeniyle ortaya çıkar.
Sekonder lenfödem ;Sekonder lenfödem en sık, kansere bağlı olarak yapılan cerrahi uygulamalar ve radyoterapi ile ortaya çıkıyor. Kanser cerrahisi sırasında, kanserli bölge alınırken ilgili lenf nodülleri de alınıyor. Bu operasyon zamanla lenf akışını bozup lenfödeme sebep olabiliyor.
Kronik venöz yetmezlik sonucu görülen lenfödem; Toplardamarların kanı yeteri kadar kalbe götürememesi ‘venöz yetmezlik’ olarak tanımlanıyor. Venöz yetmezlik en fazla bacaklarda dizaltı bölgesinde görülür.
Lipödem sonucu gelişen lenfödem; Lipödem, nedeni belli olmayan bir kadın hastalığıdır. Hastalık bazen menstürasyona (adet dönemi) girişte, bazen de hamilelikte başlıyor. Lipödemde, her iki bacakta da simetrik olarak yağ artışı görülüyor. Lipödeme aynı şekilde kollarda da rastlanabiliyor. Vücudun artan yağ oranıyla birlikte lenf sisteminin taşımakla yükümlü olduğu su ve protein miktarı da artıyor. Bunun sonucunda zamanla aşırı çalışan lenf sistemi bozuluyor ve görevini yapamaz hale geliyor.
Genellikle kol ve bacakta şişmelere yol açan lenfödem hastalığının net tanısı ultrason görüntülemesiyle konulabilir. Lenfödem hastalarının kol bölgesinde ağırlaşma, ağrı ve kolu rahat hareket ettirememe gibi belirtiler meydana gelebilir. Eğer ultrasonla kesin tanı konulamazsa, doktor diğer görüntüleme cihazlarından faydalanabilir.
Lenfödem tedavisi 4 farklı yöntemden oluşur:
- Manuel lenf drenajı
- Kompresyon (bandaj ve çorap)
- Cilt bakımı
- Egzersiz